Món ăn được chế  biến từ con nhộng ong, con ong già  của loài ong này vốn là món ăn đặc sản, mà người dân vùng cao Si Ma Cai dùng để thiết đãi khách quý. Phải là những người thật sự được gia chủ trân trọng mới được mời thưởng thức loại đặc sản quý hiếm này, vì vậy mỗi khi đến vụ thu hoạch loại ong này vào khoảng tháng 9-10 âm lịch, gia chủ thường cân nhắc rất kỹ các khách được mời đến dự.

 Không chỉ ở Việt Nam, loại đặc sản này thường được người dân Trung Quốc sử dụng vào dịp tết trung thu, vì vậy giá loại thực phẩm này trên thị trường là khá cao.  Mỗi con ong già trong tổ được bán với giá 5.000 đồng. Còn cân cả sáp và con nhộng, giá khoảng 600-800.000 đồng/kg tùy thời điểm.  tính trung bình mỗi tổ ong đất có thể cho thu nhập từ 7-10 triệu đồng.

Ngay từ hồi còn nhỏ anh Cư Seo Chẩn, thôn Tả Nà Vống, xã Cán Hồ, đã rất thích nuôi ong đất.  trước đây anh nuôi ong chỉ là để phục vụ nhu cầu của gia đình, nhưng nhận thấy nhu cầu của thị trường lớn, anh đã dành nhiều công sức để phát triển nghề này.  Trung bình mỗi năm anh nuôi được 3 tổ, song thu nhập cũng được khoảng 20-30 triệu đồng.

Theo kinh nghiệm của anh Chẩn, ong đất là loại khá dữ, nên không phải ai cũng nuôi được, khi đặt vị trí nuôi ong phải cách xa nhà, tránh xa lối đi lại, các tổ ong phải nuôi cách xa nhau, khi thăm tổ ong phải đứng từ xa cho đảm bảo an toàn. Thời điểm thích hợp nhất để  tìm ong về nuôi là  đầu xuân,  khi đàn ong tìm chỗ bắt đầu quá trình xây tổ, sinh sản và tạo đàn. Khi đó ong chúa sẽ tìm một cái hang trống để làm tổ và đẻ trứng. Thường ong chúa đẻ vài con, để hình thành đội ong thợ đầu tiên. Từ đây, ong chúa chỉ ở trong tổ sinh sản.

Anh cho biết tìm tổ bắt ong chúa phải có hiểu biết, nắm rõ kỹ thuật và có sự kiên trì. Để tìm tổ ong, anh dùng một cành cây gỗ nhỏ vót đầu và  cắm những loại châu chấu hoặc dế mèn… làm mồi nhử. Anh đã dùng một chiếc lông gà màu trắng nối với một sợi dây nhỏ sau đó buộc nhẹ vào thân ong để lần theo hướng bay của chúng. Khi ấy, con ong thợ bay xa vài trăm mét vẫn nhìn rõ, lúc đó chỉ cần đuổi theo để biết được vị trí của tổ ong.

Sau khi biết vị trí tổ ong, anh dùng dụng cụ bắt ong là một chiếc rọ tre chụp vào miệng tổ, đập mạnh xuống đất cho ong trong tổ bay ra.  Sau đó đào lấy tổ ong mang về. Ngay trong đêm đó, sẽ thả tổ ong vào hố chuẩn bị trước sâu 30cm, rộng 60-70 cm gần đáy hố được khoét một lỗ rộng làm cửa ra vào.  Sau 4 tháng nuôi mỗi tổ ong có thể phát triển trung bình 10-25 kg.  Hàng năm anh nuôi từ 2 đến 3 tổ và có nguồn thu nhập từ 25-30 triệu đồng. Riêng vụ nuôi năm 2017 anh nuôi 3 tổ đã thu về hơn 20 triệu đồng.

Thường thì loại ong này không thể gây giống được, mà phải tìm nguồn giống từ tự nhiên, Để tìm được nguồn giống anh đã phải đi vào rừng  tìm, hoặc mua với giá cao từ địa phương khác.  

          Anh Chẩn cho biết  thêm hiện nay, ngay trong thôn của anh đã có 5 người biết nuôi loại ong này, mỗi hộ cũng nuôi từ 1-3 tổ. Việc nuôi loại ong đất này  khá là nguy hiểm, mặc dù có thể mang về thu nhập vài chục triệu mỗi năm nhưng những người thiếu kiến thức và kỹ năng không nên tham gia phát triển loại hình này./.

          Mạnh Linh