Cây lê là loại cây dễ trồng, nhanh cho thu hoạch, chỉ sau khi trồng 3 năm là cây đã cho lứa quả đầu tiên, thời gian thu hoạch kéo dài từ 10-20 năm. Do phù hợp với khí hậu nên chất lượng quả rất ngon, vỏ giòn, vị ngọt và có mùi thơm. Cây lê vốn là loại cây ăn quả, được người dân Si Ma Cai trồng từ lâu  song chỉ là trồng để ăn là chính, vì tuy phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng. Nhưng vì nhiều nguyên nhân  loại cây này  ít được biết đến và chưa trở thành một  loại cây ăn quả có thương hiệu như bây giờ. Vì vậy từ năm  2010, Huyện  Si Ma Cai đã hỗ trợ trực tiếp cho bà con nhân dân các  xã  Lử thẩn, Lùng Sui, Cán Cấu, Sán Chải, Cán Hồ, Quan Thần Sán trồng cây lê. Với hình thức nhà nước hỗ trợ  cây giống, một phần phân bón, tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc. Và  hướng dẫn nhân dân cải tạo những cây lê  sẵn có bằng cách tỉa tán, gim cành để cây lê có nhiều quả. Thông qua đó nhằm mục đích  giúp cho người nông dân làm quen với việc ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, xây dựng thành vùng cây ăn quả tập trung.

Đến thời điểm này  trên địa bàn huyện diện tích cây lê là 129 ha, trong đó cây lê  được trồng nhiều nhất là ở xã Lùng Sui là 34,17 ha, xã Quan Thần Sán trồng được 33 ha. Việc đưa giống cây trồng cây lê  và thực hiện thí điểm tại một số xã bước đầu đã có những kết quả khả quan. Tại  xã Quan Thần Sán đến thời điểm này theo thông  kê của xã, nhiều hộ gia đình đã có những khoản thu đáng kể từ cây lê. Gia đình chị Tráng Thị Ly thôn Lao Chải, xã Quan Thần Sán năm nay thu được 30 triệu đồng từ bán quả lê cho thương lái ngay tại vườn. Gia đình anh Tráng Seo Sa - Thôn Lao Chải, xã Quan Thần Sán năm  nay dự kiến thu được 1,5 tấn quả. Tại xã Lùng Sui  lê được trồng với diện tích trên 30 ha với 15 hộ gia đình, các hộ dân này cũng  đang có thu nhập từ 20-50 triệu đồng từ bán quả lê. Tổng sản lượng loại cây trồng nay năm 2016 ước đạt 130 tấn quả.

Xác định đây là loại cây ăn quả  thích hợp với  khí hậu thổ nhưỡng, dễ trồng dễ chăm sóc, lại được thu hoạch lâu dài, sản phẩm của loại cây này đang được thị trường tiêu thụ mạnh, các thương lái đến tận vườn thu mua với giá cả hợp lý.  Nên huyện Si Ma Cai đang tiếp tục xây dựng dự án  với mức đầu tư 414 triệu đồng để phát triển loại cây này thêm 34 ha. Theo  phương châm nhà nước hỗ trợ  giống và một phần phân bón  trong ba năm đầu, cũng như hỗ trợ kinh phí để tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật cho người nông dân.

Không chỉ có cây lê, cây mận tả van, mận hậu cũng đang được huyện chú trọng phát triển. Đây là loại cây có quả muộn hơn các loại mận khác chất lượng sản phẩm tốt mẫu mã đẹp, tính trung bình mỗi cây mận loại này cho thu hoạch từ 0,5  đến 5 triệu đồng trên một vụ, thời gian thu hoạch kéo dài khoảng 10 năm. Chỉ riêng  trong năm 2016 này theo ước tính của Phòng nông nghiệp huyện cây mận cho thu khoảng 180 tấn quả với giá bán trong bình từ 30 - 40 nghìn đồng,  nhiều hộ gia đình ở thôn Sín Tẩn, xã Sán Chải, thôn Say Sáng Phìn,  xã Mản Thẩn đã có nguồn thu từ vài triệu đến vài chục triệu từ loại cây trồng này. Tuy nhiên  thời gian trồng loại cây này khá dài, từ lúc trồng đến khi cho thu hoạch khoảng 5-6 năm, nên người dân chưa mặn mà với loại cây  trồng này. Hiện nay huyện  đang đẩy mạnh việc tuyên truyền vận động và xây dựng dự án hỗ trợ nhân dân khoảng 1,6 tỷ đồng để mở rộng diện tích cây mận nên 200 ha.

Cây Táo mèo là loại cây mới được đưa vào trồng trên địa bàn huyện Si Ma Cai vài năm trở lại đây, song đây là loại cây trồng khá phù hợp cho năng xuất khá cao, huyện cũng đang xây dựng kế hoạch phát triển loại cây này từ 30 ha nên 200 ha với tổng mức đầu tư trên 700 triệu đồng.

 Song song với việc mở rộng diện tích các loại cây  ăn quả, huyện Si Ma Cai cũng phối hợp với các ban ngành của tỉnh, đẩy mạnh việc quảng bá các sản phẩm này và xây dựng các thương hiệu hàng hóa, tiến hành thăm dò các thị trường tiềm năng, để giúp cho người nông dân dễ dàng tiêu thụ các loại sản phẩm này, tránh việc sản phẩm làm ra khó tiêu thụ./.

Đ. Nam