Sau 13 năm thực hiện Nghị quyết 26, ngày 05/8/2008 của Ban Chấp hành Trung ương (khoá X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, bức trang nông nghiệp, nông thôn trên địa bàn huyện Si Ma Cai đã có sự đổi thay rõ nét. Từ một huyện thuần nông, cuộc sống của đại bộ phận nhân dân còn gặp nhiều khó khăn, nay đang chuyển mình mạnh mẽ, kinh tế, xã hội có nhiều bước tiến vượt bậc tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh đến nay chỉ còn 13,5%.
Mô hình cây ăn quả ôn đới tại xã Lùng Thẩn
Huyện Si Ma Cai được biết đến với những phiên chợ vùng cao tấp nập đông vui, nhiều thắng cảnh thiên nhiên hùng vĩ, hoang sơ, những không gian văn hóa dân tộc Mông đậm đà bản sắc, huyện còn được biết đến bởi những loại trái cây ăn quả ôn đới như mận Tả Van, lê tai nung hay những sản phẩm dược liệu quý như tam thất, đương quy. Si Ma Cai đã bước đầu khai thác có hiệu quả các tiềm năng lợi thế của tự nhiên để hình thành một số vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa mang tính đặc thù. Các giống cây con đặc sản địa phương như cây ăn quả ôn đới, chăn nuôi đại gia súc, rau trái vụ được khai thác tối đa lợi thế và hình thành một số vùng sản xuất chuyên canh, các mô hình kinh tế tập thể. Phát triển nông nghiệp hàng hóa ngày càng rõ nét và thúc đẩy sự hợp tác giữa "4 nhà" trong nông nghiệp. Các dự án, mô hình hỗ trợ phát triển kinh tế, đa dạng hóa sinh kế ngày càng hiệu quả. Trên địa bàn huyện Si Ma Cai ngày càng xuất hiện nhiều mô hình kinh tế giỏi, có ứng dụng công nghệ kỹ thuật vào sản xuất. Ông Thào Seo Lừ, Phó Trưởng phòng nông nghiệp huyện Si Ma Cai cho biết: đến nay huyện Si Ma Cai có 4 sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP, trong đó tập trung vào các loại cây ăn quả và một sản phẩm chăn nuôi là giống bản địa, hiện chúng tôi đang tham mưu cho huyện xây dựng thêm 10 sản phẩm nữa.
Mô hình cây dược liệu tại xã Quan Hồ Thẩn
Thăm mô hình của chị Vũ Thị Nhung ở xã Quan Hồ Thẩn, chúng tôi không khỏi ngỡ ngàng trước mô hình kinh tế có quy mô giá trị hàng trăm triệu đồng. Từ năm 2015, chị đã mạnh dạn đầu tư trồng và chăm sóc 200 gốc mận Tả van. Đến năm 2017, chị tiếp tục trồng trên 700 gốc lê Tai Nung và năm 2018 xây dựng thêm mô hình chăn nuôi gà địa phương theo hướng trang trại. Đặc biệt, với tinh thần dám nghĩ, dám làm, chị Nhung còn đầu tư thêm trồng gần 1 ha cây tam thất, 2ha cây đương quy. Các dược liệu này được chị đầu tư máy móc, ứng dụng công nghệ kỹ thuật để chế biến thành các sản phẩm khô, sấy, trà túi lọc, hút chân không theo dây chuyền công nghệ hiện đại. Sau nhiều năm nỗ lực, cố gắng, đến nay gia đình chị thu lãi hơn 300 triệu mỗi năm. Mô hình kinh tế gia đình chị đã tạo công ăn việc làm cho nhiều chị em phụ nữ trên địa bàn xã với mức thu nhập bình quân 3 triệu đồng trên người, trên tháng. Chị Vũ Thị Nhung, thôn Mản Thẩn, xã Quan Hồ Thẩn cho biết thêm về những dự định của minh trong thời gian tới chị mong muốn sẽ đưa thêm một số loại cây dược liệu mới vào trồng, hiện nay tôi đang tiến hành trồng thử nghiệm cây vân mộc hương.
Các mô hình kinh tế trang trại đang được phát triển mạnh trên địa bàn Si Ma Cai. Đồng chí Trương Văn Tiến, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Si Ma Cai cho biết: Nhờ triển khai đồng bộ các giải pháp, nền nông nghiệp của huyện đã có nhiều tiến bộ cả về quy mô và trình độ sản xuất. Tái cơ cấu ngành nông nghiệp đi đúng hướng, đạt nhiều kết quả quan trọng, bảo đảm vững chắc an ninh lương thực, trật tự an toàn xã hội tại địa phương. Hầu hết các địa phương đều có mô hình ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ tiên tiến và những nông dân sản xuất giỏi tích cực tham gia vào chuỗi liên kết, nhóm sở thích. Nói về sự đổi thay từ ngày triển khai nghị quyết 26 đến nay anh Ly Seo Chứ, người dân thôn Sín Hồ Sán, xã Sán Chải cho biết: Được các cấp chính quyền hỗ trợ bằng các chính sách, dự án hỗ như chương trình 30a, 135; đặc biệt là Nghị quyết 22, của Tỉnh ủy Lào Cai về giảm nghèo bền vững huyện Si Ma Cai....nhiều hộ dân đã thoát nghèo và phát triển kinh tế gia đình vươn lên làm giàu, các con tôi nhờ vậy được học hành đầy đủ, trong thôn tôi đã có nhiều nhà xây hai ba tầng.
Nhìn lại bức tranh tổng thể nông nghiệp huyện Si Ma Cai đã đạt được rất nhiều thành tựu. So với năm 2008, cây lương thực có tổng sản lượng tăng mạnh khi đến cuối năm 2020, toàn huyện đạt 28.447 tấn, tăng 14.942 tấn. Tổng đàn gia súc 43.650 con, tăng gấp 2,5 lần so với năm 2008. Cây ăn quả ôn đới năm 2008 có 96 ha thì nay đã tăng lên 967 ha và ước sản lượng cho thu hoạch năm 2021 hơn 1.100 tấn. Cây dược liệu từ những mô hình nhỏ lẻ của bàn con làm thuốc đã từ lâu nay đã có quy mô 130 ha.
Huyện Si Ma Cai xác định việc tuyên truyền vận động nhân dân tích cực thay đổi cách nghĩ, cách làm, là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và toàn thể xã hội nhằm khơi dậy tinh thần tự chủ, tự lực, tự cường vươn lên của nông dân. Xác định xây dựng xã hội nông thôn ổn định, dân chủ, có đời sống văn hoá phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc, tạo động lực cho phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần nông dân.
Từ các nguồn vốn của trung ương, của tỉnh và nhiều chủ trương chính sách hỗ trợ khác từ trung ương đến tỉnh, huyện đã đầu tư phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn, trọng tâm là đầu tư xây dựng hạ tầng nông thôn, các công trình về giao thông, thủy lợi, thiết chế văn hóa, y tế, giáo dục và các kết cấu hạ tầng thiết yếu của địa phương, góp phần quan trọng nâng cao năng lực phát triển kinh tế- xã hội của huyện. Những kết quả đạt được trong việc triển khai thực hiện Nghị quyết về nông nghiệp nông thôn tại huyện Si Ma Cai đã góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân. Thu nhập bình quân tăng gấp 3,7 lần từ 8,3 triệu đồng/người/năm 2008 tăng lên 31,5 triệu đồng/người/năm 2020. Tỷ lệ giảm nghèo hàng năm cao, bình quân giai đoạn 2015-2020 giảm 8,5%/năm.
Trong thời gian tới, huyện Si Ma Cai sẽ chú trọng xây dựng nền nông nghiệp phát triển toàn diện theo hướng hiện đại, bền vững, sản xuất hàng hoá, có năng suất, chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh cao. Gắn nông nghiệp với phát triển tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ theo quy hoạch. Xây dựng một xã hội nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hoá dân tộc. Đời sống nhân dân các dân tộc huyện Si Ma Cai không ngừng được nâng cao.