Vào những ngày đầu năm 2017 này chúng tôi có dịp đến thăm xã Mản Thẩn, một xã vùng cao của huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai. Chúng tôi tới thôn Say Sáng Phìn, xã Mản Thẩn một thôn dẫn đầu trong xã về thực hiện tiêu chí 17 về môi trường trong xây dựng nông thôn mới. Điều đầu tiên mà tôi cảm nhận được khi đến đây là con đường vào thôn phong quang, sạch sẽ, đã được bê tông hóa, nhà vệ sinh, chuồng nuôi nhốt gia súc đều được làm xa nhà, đảm bảo đạt chuẩn. Đây là điểm khác biệt nhất mà tôi cảm nhận được ở thôn Say Sáng Phìn, Xã Mản Thẩn so với các thôn khác ở các xã vùng cao Si Ma Cai.

 Trao đổi với tôi Đồng chí: Giàng Seo Châu, chủ tịch xã Mản Thẩn cho biết: Cũng như các xã khác trong huyện, khi triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới, điều làm cấp ủy chính quyền xã trăn trở nhất là tiêu chí số 17, bởi bà con trong xã vốn có tập tục chăn thả rông gia súc, hệ thống thoát nước thải sinh hoạt của các hộ gia đình gần như không có, bà con lại có thói quen đi vệ sinh bừa bãi không có nhà vệ sinh, vì vậy để thực hiện được tiêu chí này không phải là việc có thể làm trong một sớm, một chiều.

Xã Mản Thẩn, là một xã vùng cao của huyện Si Ma Cai, đời sống của đại bộ phận người dân còn khá khó khăn, toàn xã có 360 hộ  thì có đến 130 là hộ nghèo, chiếm 36,6%. Số hộ cận nghèo là 62 hộ chiếm 17,5%. Do điều kiện kinh tế khó khăn, người dân chỉ lo cái ăn, cái mặc hàng ngày cũng khá vất vả, nay muốn cải thiện môi trường sống, mỗi gia đình lại phải đầu tư  thêm nguồn tài chính, cùng với sự hỗ trợ của nhà nước để làm nhà vệ sinh, di chuyển chuồng nuôi nhốt gia súc ra xa nhà, xây dựng hố ủ phân, thực hiện cứng hóa đường liên gia, sân nền nhà, quy hoạch lại hệ thống nước thải sinh hoạt. Đối với người nông dân cả năm chỉ trông chờ vào bắp ngô, hạt thóc nên khoản đầu tư vài triệu đồng là khá lớn. Bên cạnh đó đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên truyền, vận động hướng dẫn nhân dân chưa có nhiều kinh nghiệm, nên bước đầu  khi triển khai xây dựng tiêu chí này gặp rất  nhiều khó khăn.

Nhận thức rõ điều này cấp ủy chính quyền xã đã tiến hành rà soát, đánh giá cụ thể từng  hạng mục nhỏ trong tiêu chí  số 17 tại tất cả các thôn, trên cơ sở đó xây dựng kế hoạch triển khai cụ thể ở từng thôn với từng mốc thời gian rõ ràng. Với phương châm tập trung đầu tư mọi nguồn lực xây dựng một thôn kiểu mẫu, từ thành công của thôn này, nhân rộng ra tất cả các thôn khác trong toàn xã. Trong quá trình chỉ đạo, điều hành ban chỉ đạo xã đã tăng cường công tác kiểm tra giám sát để kịp thời giúp thôn, tháo gỡ, giải quyết các vấn đề nảy sinh trong quá trình triển khai thực hiện.

  Thôn Say Sáng Phìn là thôn được xã Mản Thẩn chọn làm thôn điểm triển khai thực hiện tiêu chí 17 về môi trường. Thực hiện chỉ đạo của xã, thôn đã thành lập tổ tuyên truyền vận động với thành phần ngoài các tổ chức chính trị xã hội còn có sự tham gia của các già làng, trưởng dòng họ, người có uy tín trong cộng đồng thôn. Tổ công tác đã xây dựng cách làm cụ thể, sau đó đưa ra bàn bạc, xin ý kiến của  người dân trong thôn để triển khai thực hiện.

Đối với những trường hợp cá biệt còn phân vân chưa đồng thuận, tổ công tác  đến tận nhà phân tích, vận động để các cá nhân này hiểu rõ và cùng bà con tích cực hưởng ứng tham gia. Khi người dân hiểu rõ những lợi ích  sẽ đem lại  mọi người đều nhiệt tình tham gia, nhiều hộ đã sẵng sàng hiến hàng trăm mét vuông đất ruộng, phá bỏ hoa mầu, cây lâu năm để  nắn cong, mở rộng đường liên thôn, liên gia.

Tiêu biểu như gia đình anh Lừu Seo Chư ở thôn Say Sáng Phìn, đã hiến hơn 2000 m2 đất để làm đường. Hộ anh Lừu Seo Quả ở thôn Say Sáng Phìn đã phá bỏ 100 cây thông để làm đường giao thông, giúp đỡ nhân dân trong thôn có con đường thuận tiện đi lại để phát triển kinh tế.

Bên cạnh thành lập các tổ tuyên truyền ở các thôn cấp ủy, chính quyền xã Mản Thẩn còn chỉ đạo, mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể trong xã đã tích cực vào cuộc, vận động cán bộ, đảng viên, các ban ngành đoàn thể từ xã đến thôn cùng vào cuộc để ủng hộ người dân triển khai thực hiện  tiêu chí 17, bằng các việc làm cụ thể như: đoàn thanh niên ủng hộ ngày công làm đường giao thông, hội phụ nữ tuyên truyền vận động các chị em trong hội cùng nhau quyên góp ủng hộ giúp đỡ các hộ khác làm nhà vệ sinh. Thực hiện tuyên truyền đến từng hộ dân ở thôn, bản giúp đỡ tuyên truyền, vận động nhân dân cải tạo nhà ở giữ gìn vệ sinh, đào hố thu gom xử lý rác thải, hố trữ phân, dọn dẹp vệ sinh đường làng ngõ xóm, xây nhà tiêu hợp vệ sinh đạt chuẩn, làm chuồng nuôi nhốt gia súc xa nhà. Xã còn phối hợp với các cơ quan chức năng có thẩm quyền, tăng cường công tác thanh tra - kiểm tra, xử lý nghiêm những vi phạm của tổ chức, cá nhân trong việc gây ô nhiễm môi trường, tiến hành rà soát, đánh giá phân loại các cở sở sản xuất – kinh doanh trên địa bàn xã, thôn. Xây dựng các cơ chế hỗ trợ bằng các nguồn vốn như: Chương trình hạnh phúc COIKA Lào Cai hỗ trợ nhân nhân làm đường liên gia với chiều dài 200m, chiều rộng 2m. Quy hoạch mạng lưới thu gom chất thải, đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất cho thu gom, xử lý rác thải tại nông thôn. Xây dựng, nhân rộng các mô hình như: mô hình nhà sạch vườn đẹp của hội phụ nữa xã. Hàng tuần, vào các ngày nghỉ nhân dân trong thôn lại cùng nhau tham gia quét dọn đường làm ngõ xóm sạch sẽ. Bằng những việc làm cụ thể với nhiều cách làm hay và những giải pháp thiết thực, các ban công tác, tổ công tác đã giúp cho nhân dân hiểu rõ tầm quan trọng của việc giữ gìn vệ sinh môi trường xanh – sạch – đẹp tại thôn bản. Đến nay trong xã đã có 325/355 hộ có nhà vệ sinh đạt chuẩn, đạt trên 98%, 349 hộ được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh theo quy chuẩn quốc gia, đạt trên 91%. Nhân dân trong  thôn đã có ý thức trong việc thực hiện các vấn đề liên quan đến môi trường.

Anh Lừu Seo Lành ở thôn Say Sáng Phìn xã Mản Thẩn, huyện Si Ma Caii chia sẻ: Tôi được chính quyền địa phương xã giúp đỡ và hướng dẫn tận tình về cách ăn ở hợp vệ sinh, tham gia vệ sinh môi trường quanh nhà. Nay tôi đã làm chuồng trâu xa nhà ở và dọn dẹp vệ sinh nhà ở sạch sẽ, đào hố thu gom xử lý rác thải, ngoài ra vào các ngày thứ 7, chủ nhật hàng tuần tôi cùng với bà con trong thôn dọn dẹp vệ sinh đường làng ngõ xóm sạch sẽ.

Với sự nỗ lực tuyên truyền, vận động của cấp ủy, chính quyền và các ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức xã hội trong xã, sau một thời gian triển khai liên tục, cho đến thời điểm này nhận thức của nhân dân xã Mản Thẩn về công tác vệ sinh môi trường đã có những đổi thay rõ rệt, nhà ở, bếp núc được sắp xếp gọn gàng, ngăn nắp không còn tình trạng xả rác bừa bãi ra môi trường.

Đến cuối năm 2016 toàn xã đã có 91% số hộ được sử dụng nước sạch hợp vệ sinh, 325/355 hộ có đủ 3 công trình nhà tắm, nhà tiêu hợp vệ sinh, bể chứa nước sinh hoạt, đạt 98,05%. Nghĩa trang được xây dựng theo quy hoạch xây 1 nghĩa trang tập trung tại thôn Sảng Mản Thẩn. Chất thải, nước thải được thu gom và xử lý theo quy định. Xã đã xây dựng được 01 bãi rác tập trung tại thôn Say Sán Phìn, làm 10 hố rác xử lý rác thải sản xuất, mỗi hộ có một hố rác xử lý rác sinh hoạt, xây mới 28 nhà vệ sinh tự hoại tại thôn Say Sán Phìn và Sảng Mản Thẩn, 40 nhà tắm tại thôn Sảng Mản Thẩn và 6 mô hình nhà sạch – vườn đẹp tại thôn Sảng Mản Thẩn và Say Sán Phìn.

Từ sự vào cuộc tích cực của cả hệ thống chính trị và sự đồng lòng của nhân dân địa phương, đến nay xã Mản Thẩn huyện Si Ma Cai đã cơ bản hoàn thành tiêu chí số 17 về môi trường trong xây dựng nông thôn mới./.

Phương Anh.