Rượu ngô nấu bằng loại men hồng mi, vốn là loại rượu truyền thống của đồng bào dân tộc Mông xã Cán Cấu, kỹ thuật làm mem, nấu rượu này được  một sô hộ dân trong xã lưu truyền từ đời này sang đời khác. Để việc phát triển rượu ngô, nấu bằng men hồng my trở thành thương hiệu, đặc sản riêng, góp phần xóa đói giảm nghèo cho nhân dân trong xã. Đồng thời góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc. Xã Cán Cấu, đã triển khai mô hình làng nghề nấu rượu ngô truyền thống bằng men hồng my.

Mô hình làng nghề nấu rượu men hồng my được triển khai tại thôn Mù Tráng Phìn, xã Cán Cấu. Hiện nay, mô hình có 7 hộ tham gia. Để tạo ra nguồn rượu nguyên liệu đồng đều, các hộ khi tham gia mô hình sẽ được tổ hợp tác  Rượu ngô Cán Cấu,  cung ứng  đầy đủ  nguyên liệu đầu vào như: ngô, mem rượu, hướng dẫn, hỗ trợ kỹ thuật ủ mem và trưng cất rượu, Để tạo ra loại rượu men hồng my có chất lượng tốt và đảm bảo sức khỏe,  trong xuất quá trình sản xuất, các thành viên của tổ hợp tác sẽ được cán bộ kỹ thuật thường xuyên kiểm tra, hướng dẫn, giám sát để thực hiện  sản xuất rượu theo đúng quy trình. Toàn bộ sản phẩm rượu do bà con tham gia mô hình làm ra đều được tổ hợp tác bao tiêu với giá cả phù hợp. Bên cạnh đó, 4 hộ tham gia  tổ hợp tác  nấu rượu còn được, tổ hợp tác hỗ trợ  kỹ thuật để tận dụng các sản phẩm phụ từ nấu rượu để kết hợp chăn nuôi lợn,  và 2 hộ được hỗ trợ kỹ thuật để  phát triển mô hình nuôi trâu vỗ béo từ các sản phẩm phụ của rượu,  với yêu cầu đặt ra là các hộ này phải đầu tư xây dựng chuồng trại hợp vệ sinh. Đặc trưng của rượu ngô nấu bằng mem hồng my,  rượu nấu ra có mùi thơm đặc trưng. Màu sắc trong suốt, để càng lâu mùi càng thơm, uống càng ngon và có mùi rất thơm.

          Đến thăm gia đình bà Sùng Thị Giáo, một trong số những hộ tham gia mô hình nấu rượu ngô bằng men hồng my,  đúng lức gia đình bà đag chuẩn bị nguyên liệu để nấu rượu. Để nấu được những giọt rượu hồng my trong veo, thơm lừng, bà phải bỏ ra nhiều công sức hơn so với nấu rượu bằng men thường. Để làm ra một nồi rượu chừng 25 lít, bà phải dùng khoảng 1,5 kilogram mem hồng mi và 60 kg ngô hạt. Trung bình một tháng, bà nấu ra trên 300 lít rượu. Với giá bán do tổ hợp tác thu mua tại nhà là 35 nghìn/lít, mỗi tháng  trừ chi phí ban đầu cũng cho gia đình bà thu nhập trên 10 triệu đồng. Bà Sùng Thị Giáo, thôn Mù Tráng Phìn, xã Cán Cấu vui mừng cho biết: Tôi được tập huấn, hướng dẫn về kỹ thuật nấu rượu ngô bằng men hồng my, khi luộc ngô xong, thì múc ra để nguội mới được giải men lên. Nấu rượu bằng men hồng my sẽ thu được nhiều rượu hơn so với nấu bằng men mua ở trợ

Chia sẻ thêm với chúng tôi bà Giáo cho biết, quy trình nấu rượu hồng my rất phức tập, đây là loại rượu được nấu hoàn toàn bằng phương pháp thủ công. Để những hạt cây hồng mi thành những bánh men  rượu thơm phức là cả một nghệ thuật. Khi làm bột men, sẽ căn cứ vào yêu cầu của mẻ rượu để tính toán số lượng hạt cho phù hợp. Sau khi đã có bánh men, sẽ dùng một chiếc mẹt trong đó có giải một lượt rơm lúa tẻ khô để ủ men. Men ủ được ba đến bốn ngày là bắt đầu có mùi thơm. Sau 7 ngày, mẻ men coi như là được, lúc này lớp rơm phủ phía trên sẽ được bỏ ra, nếu thấy men có màu trắng là được, còn mẻ men có màu đen có nghĩa là mẻ men đã bị hỏng.

Xây dựng thành công mô hình làng nghề nấu rượu ngô men hồng my, sẽ là một bước tiến trong phát triển kinh tế xã hội của địa phương. Tiến tới mục tiêu, hàng năm sẽ cung cấp khoảng 100.000 lít rượu ngô men hồng my cho trị trường. Hy vọng rằng, mô hình này có thể phát triển bền vững, để đưa rượu ngô men hồng my của xã Cán Cấu trở thành thương hiệu riêng của xã./.

Thào Loan + Lồ Sinh